Is onze koning een ster in het geven van toespraken? Niet echt eigenlijk. Soms als koning Willem-Alexander kort speecht bij een wat meer casual evenement, is het plots leuk en zelfs grappig. De officiële toespraken zijn niet om over naar huis te schrijven. Tot nu.
Tijdens het staatsbezoek aan Indonesië in maart maakte koning Willem-Alexander excuses voor het geweld tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsstrijd. Hij struikelde tijdens de toespraak ongemakkelijk lang over zijn woorden. Voorafgaand aan het staatsbezoek werd er in Nederland gediscussieerd over of we wel of geen excuses moesten aanbieden. De koning leek deze spanning te voelen.
Ik denk nu ook aan de toespraak vorige maand naar aanleiding van het coronavirus. De koning sprak Nederland toe op televisie vanuit Paleis Huis ten Bosch. Ik moet eerlijk bekennen, die kwam bij mij niet binnen. Té algemeen. Ik miste de persoonlijke noot. Wat voelt hij erbij? Ik kon het niet opmaken uit de woorden die hij voordroeg.
Gisteravond was écht even andere koek. Het was een persoonlijke boodschap van koning Willem-Alexander, gebaseerd op de verhalen die hem in de afgelopen jaren geraakt hebben.
De koning fronst zijn wenkbrauwen en trekt met zijn mondhoeken. Iets wat ik hem niet vaak zie doen. Ik kan zien dat hij de woorden die hij uitspreekt voelt en belangrijk vindt.
Kritiek op overgrootmoeder
''Wij nemen het koningin Wilhelmina nog steeds kwalijk. Zij liet ons weggaan naar de kampen, zonder iets te doen.” - Anna Hollander
In januari van dit jaar bezocht de koning Beth Juliana, een bejaardenhuis in Israël waar Nederlanders die de Holocaust hebben overleefd wonen. Hij werd hier geconfronteerd met verhalen over het verlies van vele familieleden en het onbeschrijfelijke leed in de concentratiekampen. De verhalen hebben indruk gemaakt, zo vertelde koning Willem-Alexander.
De ouderen in Beth Juliana waren vereerd met het koninklijke bezoek, maar er klonk ook kritiek op de Oranjes: ''Wij nemen het koningin Wilhelmina nog steeds kwalijk. Zij liet ons weggaan naar de kampen, zonder iets te doen.” vertelt Anna Hollander aan de Telegraaf na het bezoek van de koning. ‘’Daar kan deze koning niets aan doen. Hij was er toen niet.’’ Willem-Alexander benoemt de kritiek op koningin Wilhelmina in de toespraak gisteravond. Een belangrijk en uniek moment van erkenning.
"Medemensen voelden zich in de steek gelaten, onvoldoende gehoord, onvoldoende gesteund, al was het maar met woorden. Ook vanuit Londen, ook door mijn overgrootmoeder, toch standvastig en fel in haar verzet. Het is iets dat me niet loslaat." - Koning Willem-Alexander
In een interview achteraf vertelde de koning over zijn dochters Amalia, Alexia en Ariane: ''Als ze een overlever hebben van de Holocaust, in de klas en die het verhaal vertelt, blijft het oneindig veel beter hangen dan dat het een overlevering is.”
Ik kan dat beamen. Toen ik in groep 7 of 8 zat vertelde Auschwitz-overlever Robert Cohen een ochtend lang over de oorlog. Midden in een verhaal rolde hij zijn mouw op en zagen we de getatoeëerde nummers op zijn arm. Het maakte veel indruk. Ik kan mij vele details van de verhalen tot de dag van vandaag herinneren.
De ervaringen van de mensen zelf, face-to-face, die komen keihard binnen. De gruwelijke details herinneren ons eraan dat het nooit meer mag gebeuren. Het lijkt de reden te zijn geweest dat de koning koos voor een toespraak vol anekdotes.
''Zijn naam was Jules Schelvis. Daar stond hij, breekbaar maar ongebroken, in een volle, muisstille kerk. Hij sprak over het vervoer met 62 mensen in één veewagon. Over de ton op de kale vloer. Over de regen die door de kieren spatte. Over de honger, de uitputting, de smerigheid.'' - Koning Willem-Alexander
Willy wordt verbindende koning
Vol lof wordt er online en in de media over koning Willem-Alexander gesproken. Ook vrienden, familieleden en collega's, laten mij weten erg enthousiast te zijn over de toespraak.
Gesprekken over koning Willem-Alexander met mensen in mijn omgeving gaan er normaal gesproken heel anders aan toe. We praten over ‘Willy’ van LuckyTV, de baard ('véél beter'), of één van zijn ongemakkelijke momenten. Nederland lijkt door de toespraak weer wat meer aanzien te hebben gekregen. Door persoonlijker te zijn en meer emotie te tonen, staat hij weer wat dichter bij de mensen. Ja, deze toespraak gaat de boeken in.
P.S. Mag ik even zeggen hoe geweldig koningin Máxima eruit zag? Ja dat mag ik zeggen. Wauw.